3. Çeşit borcu
3. Çeşit borcu
Madde 86 - Çeşit borçlarında hukuki ilişkiden ve işin özelliğinden aksi anlaşılmadıkça, edimin seçimi borçluya aittir. Ancak borçlunun seçeceği edim, ortalama nitelikten daha düşük olamaz.
I-) 818 Sayılı Borçlar Kanunu:
3 - Muayyen olmayan bir şeye taallûk eden borç
Madde 70 - Verilmesi lâzım gelen şey yalnız nevile tâyin edilmiş ise işin mahiyetinden hilâfı anlaşılmadıkça bu şeyin intihabı borçluya aittir. Bununla beraber borçlu, mutavassıt vasıftan aşağı vasıfta bir şey veremez.
II-) Madde Gerekçesi:
Madde 85 - 818 sayılı Borçlar Kanununun 70 inci maddesini karşılamaktadır.
Tasarının tek fıkradan oluşan 85 inci maddesinde, çeşit borcu düzenlenmektedir.
818 sayılı Borçlar Kanununun 70 inci maddesinin kenar başlığında kullanılan “3. Muayyen olmayan bir şeye taallûk eden borç” şeklindeki ibare, Tasarının 85 inci maddesinde “3. Çeşit borcu” şeklinde değiştirilmiştir.
818 sayılı Borçlar Kanununun 70 inci maddesinin ilk cümlesinde, sadece “işin mahiyetinden hilâfı anlaşılmadıkça” ibaresi kullanıldığı hâlde, Tasarının 85 inci maddesinin ilk cümlesinde, “hukukî ilişkiden ve işin özelliğinden aksi anlaşılmadıkça” ibaresinin kullanılması uygun görülmüştür.
Metninde yapılan düzeltme ve arılaştırma dışında, maddede 818 sayılı Borçlar Kanununa göre bir hüküm değişikliği yoktur.
III-) Kaynak İsviçre Borçlar Kanunu:
1-) OR:
3. Bestimmung nach der Gattung
Art. 71
1 Ist die geschuldete Sache nur der Gattung nach bestimmt, so steht dem Schuldner die Auswahl zu, insofern sich aus dem Rechtsverhältnis nicht etwas anderes ergibt.
2 Er darf jedoch nicht eine Sache unter mittlerer Qualität anbieten.
2-) CO:
3. Dette d’une chose indéterminée
Art. 71
1 Si la chose due n’est déterminée que par son genre, le choix appartient au débiteur, à moins que le contraire ne résulte de l’affaire.
2 Toutefois, le débiteur ne peut offrir une chose de qualité inférieure à la qualité moyenne.
IV-) Yargı Kararları:
1-) Y. 23. HD, T: 25.04.2013, E: 2013/1809, K: 2013/2672:
“… Davacı vekili, müvekkilinin müşterek maliki olduğu gayrimenkul üzerinde arsa payı karşılığı inşaat yapılması hususunda davalı ile imzalanan … sözleşmede arsa sahiplerine düşen dairelere, yüklenici tarafından kombi takılacağı belirlendiğini, kombiler takılmadığından … 4.300,00 TL’ye … dairelere müvekkili tarafından kombi taktırıldığını ileri sürerek, 4.300,00 TL’nin 05.05.2010 tarihinden itibaren yasal faiziyle davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı şirket yetkilisi, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece davanın kabulüne dair verilen kararın Yargıtay 14. Hukuk Dairesi’nin 31.10.2011 tarih ve 9664 Esas, 13036 Karar sayılı ilamıyla bozulması üzerine, bozmaya uyularak, irsaliyeli faturaya göre düzenlenen bilirkişi raporunda dava tarihi itibari ile piyasa rayiçlerine ve davalı tarafından dosyaya sunulan … irsaliyeye göre kombinin KDV dahil 750,00 TL olduğu nazara alındığında davacıya ait … daireler için verilmesi kararlaştırılan iki adet kombinin değerinin 1.500,00 TL olduğu gerekçesiyle, davanın kısmen kabulüne, 1.500,00 TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek ticari temerrüt faiziyle davalıdan tahsiline, fazlaya ait istemin reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
…
2) Dava, taraflar arasındaki … arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin 13. maddesi ile … teslim tutanağındaki hükümler gereğince verilmesi gereken kombi bedellerinin tahsili istemine ilişkindir. Mahkemece, uyulan bozma ilamının gerekleri yerine getirilmemiştir. Eser sözleşmelerinde yüklenicinin malzeme itibariyle sorumluluğunu düzenleyen 818 sayılı BK’nın 357/1 maddesinde "Müteahhit, imal ettiği şeyde kullandığı malzemenin iyi cinsten olmamasından dolayı iş sahibine karşı mesul ve bu hususta bayi gibi mütekeffildir." hükmüne; 01.07.2012 tarihinden sonra açılmış davalar bakımından uygulanması gereken 6098 sayılı TBK’nın 472/1. maddesinde de, "malzeme yüklenici tarafından sağlanmışsa yüklenici, bu malzemenin ayıplı olması yüzünden iş sahibine karşı, satıcı gibi sorumludur" hükmüne yer verilmiştir. İyi cins malzemeden amaç, eserin sözleşmeye uygun şekilde meydana getirilmesine elverişli olmasıdır. Malzeme kalitesi taraflarca açıkça kararlaştırılmamışsa 818 sayılı BK’nın 70. (6098 sayılı TBK 86) maddesi uyarınca, "Çeşit borçlarında hukuki ilişkiden ve işin özelliğinden aksi anlaşılmadıkça, edimin seçimi borçluya aittir. Ancak borçlunun seçeceği edim, ortalama nitelikten daha düşük olamaz." hükmü esas alınmalıdır. Anılan düzenlemelerin birlikte yorumlanmasından, cins borcunda edimin orta kalite ve sözleşme amacına uygun olması gerektiği sonucuna varılmalıdır.
Somut olayda, teslim tutanağında davacıya bırakılması kararlaştırılan … bağımsız bölümlere "A …" marka kombinin takılacağı yazılı olup, modeli belirtilmemiştir. Bozma ilamında, … faturada, kombilerin markasının "B …" olarak gösterildiği, oysa "A …" marka kombinin dava tarihindeki piyasa rayicinin bilirkişiden sorulup, bedeline hükmedilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bilindiği üzere, aynı markalara ait ürünlerin fiyatı modellerine göre değişebilmektedir. Bu durumda, verilmesi kararlaştırılan "A …" marka kombilerden hangi modelinin fiyatının esas alınacağı hususunda, yukarıda açıklanan hükümlerden de yararlanılarak, kombi model ve fiyatları konusunda uzman bir bilirkişiden gerekçeli, açıklamalı, anlaşılabilir ve denetime elverişli bir rapor alındıktan sonra kombinin takılacağı … dairelerin alanı ve kombinin dairelerin takılması uygun olan yeri itibariyle orta kalitede verim alınması beklenen nitelik, model ve kapasite gibi özellikleri de göz önünde bulundurularak, bilinçli bir tüketicinin bu özelliklere göre tercih ettiği, orta kalitede bir "A …" marka kombi modeli belirlenerek, dava tarihindeki piyasa rayici üzerinden hüküm kurulması gerekirken, …”