b. Saikte yanılma
b. Saikte yanılma
Madde 32 - Saikte yanılma, esaslı yanılma sayılmaz. Yanılanın, yanıldığı saiki sözleşmenin temeli sayması ve bunun da iş ilişkilerinde geçerli dürüstlük kurallarına uygun olması hâlinde yanılma esaslı sayılır. Ancak bu durumun karşı tarafça da bilinebilir olması gerekir.
I-) 818 Sayılı Borçlar Kanunu:
2 - Hata halleri
Madde 24 / f. 1, b. 4 - Esaslı hatalar, hulasatan şunlardır:
4 - Hata ettiğini iddia eden tarafça akdin lüzumlu vasıflarından olarak nazara alınmasına ticarî doğruluğun müsait olduğu şeylerde hata edilmiş olması.
Madde 24 / f. 2 - Akdin yalnız saiklerine taalluk eden hata, esaslı değildir.
II-) Madde Gerekçesi:
Madde 32 - 818 sayılı Borçlar Kanununun 24 üncü maddesinin ikinci fıkrasını karşılamaktadır.
Tasarının tek fıkradan oluşan 32 nci maddesinde, saikte yanılma düzenlenmektedir.
818 sayılı Borçlar Kanununun 24 üncü maddesinin kenar başlığında kullanılan “2. Hata halleri” şeklindeki ibare, Tasarıda “b. Saikte yanılma” şekline dönüştürülmüştür.
818 sayılı Borçlar Kanunundan farklı olarak saikte yanılmanın ayrı bir maddede düzenlenmesi uygun görülmüştür. Çünkü, “işlem iradesi” ile “açıklanan irade” arasındaki farklılığı ifade eden “açıklamada yanılma”dan farklı olarak, saikte yanılmada, işlem iradesi ile açıklanan irade birbirine uygun olup, iradenin oluşumunu sağlayan etkenlerde yanılma söz konusudur.
Maddede saikte yanılmanın esaslı yanılma niteliğinde olmadığı kuralı öngörülmekte ve bu kuralın istisnası niteliğinde olmak üzere, saikte yanılmanın esaslı yanılma sayılmasının koşulları düzenlenmektedir. Saikte esaslı yanılmanın kabul edilebilmesi için, yanılanın, karşı tarafça bilinebilir biçimde yanıldığı saiki sözleşmenin temeli sayması ve bunun da iş ilişkilerinde geçerli dürüstlük kurallarına uygun olması koşullarının birlikte gerçekleşmesi aranmıştır. Aksi takdirde, saikte esaslı yanılma değil, sözleşmenin geçerli olarak kurulmasını engellemeyen, saikte âdi yanılma (âdi saik hatası) söz konusu olur. Maddede kullanılan “iş ilişkilerinde geçerli dürüstlük kuralları” şeklindeki ibare, geniş biçimde yorumlanmalıdır. Bu ibareden, iş hayatında sıkça karşılaşılan her türlü hukukî ilişkide geçerli olan dürüstlük kuralları anlaşılmalıdır.
III-) Not:
Türk Borçlar Kanunu Tasarısının 32 maddesinin 2. cümlesi şu şekilde kaleme alınmıştı:
“Ancak yanılanın, karşı tarafça bilinebilir biçimde yanıldığı saiki sözleşmenin temeli sayması ve bunun da iş ilişkilerinde geçerli dürüstlük kurallarına uygun olması hâlinde, yanılma esaslı sayılır.”
TBMM Genel Kurulunda (23. Dönem, 4. Yasama Yılı, 13. Birleşim) 04.11.2009 tarihinde verilen bir önerge ile hükmün “ … daha anlamlı ve anlaşılır hâle getirilmesi gerektiği …” gerekçesi ile aşağıdaki şekilde değiştirilmesi teklif edilmiştir:
“Yanılanın, yanıldığı saiki sözleşmenin temeli sayması ve bunun da iş ilişkilerinde geçerli dürüstlük kurallarına uygun olması hâlinde yanılma esaslı sayılır. Ancak bu durumun karşı tarafça da bilinebilir olması gerekir.”
Bu önerge kabul edilmiştir.
IV-) Kaynak İsviçre Borçlar Kanunu:
1-) OR:
2. Fälle des Irrtums
Art. 24/Abs.1, N: 4 ve Abs. 2
1 Der Irrtum ist namentlich in folgenden Fällen ein wesentlicher:
4. wenn der Irrtum einen bestimmten Sachverhalt betraf, der vom Irrenden nach Treu und Glauben im Geschäftsverkehr als eine notwendige Grundlage des Vertrages betrachtet wurde.
2 Bezieht sich dagegen der Irrtum nur auf den Beweggrund zum Vertragsabschlusse, so ist er nicht wesentlich.
2-) CO:
2. Cas d’erreur
Art. 24/al.1, ch: 4 ve al. 2
1 L’erreur est essentielle, notamment:
4. lorsque l’erreur porte sur des faits que la loyauté commerciale permettait à celui qui se prévaut de son erreur de considérer comme des éléments nécessaires du contrat.
2 L’erreur qui concerne uniquement les motifs du contrat n’est pas essentielle.